Çin borsasında yapay zekâ çip üreticileri son günlerde sert bir ralliye sahne oluyor. Merkezde ise, Şanghay’da bu ay halka açılan MetaX Integrated Circuits var. Şirketin hisseleri, ilk işlem gününde %700’ü aşan yükselişle son yılların en çarpıcı açılışlarından birini yaptı.
MetaX, yüksek performanslı GPU’lar üreterek Çin’in Nvidia ve AMD’ye olan bağımlılığını azaltmayı hedefleyen yeni nesil oyunculardan biri. Eski AMD yöneticilerinden Chen Weiliang tarafından kurulan şirket, halka arzda yaklaşık 600 milyon dolar topladı; ilk gün rallisi Chen’i milyarlarca dolarlık servete taşıdı. Benzer şekilde, daha önce borsaya gelen rakip Moore Threads ve Cambricon gibi yerli çip üreticilerinin kurucuları da, Çin’in “AI çip kendine yeterlilik” stratejisinin ilk dolar milyarderleri hâline geldi.
Rallinin arkasında üç ana faktör var:
- Devlet desteği: Pekin, ABD’nin ihracat kısıtlamaları sonrası yerli GPU üreticilerini hem fon hem regülasyon tarafında agresif şekilde destekliyor.
- DeepSeek etkisi: Çin menşeli DeepSeek-R1 modelinin başarı hikâyesi, yatırımcı ilgisini AI ekosistemine genel olarak artırdı.
- Nvidia yasağı sonrası “yerli” hikâyesi: Nvidia çiplerine gelen yeni kısıtlamalar, yerel alternatiflere dönük “stratejik zorunluluk” algısını güçlendiriyor.
Ancak bu coşkunun riskleri de var. MetaX’in borsa değeri, henüz sadece Çin AI çip pazarında %1 civarı paya sahip olmasına rağmen, 2024 satışlarının 50 katı gibi çok yüksek bir çarpana oturmuş durumda; bu da analistlerin “spekülatif köpük” uyarılarını beraberinde getiriyor. Çin AI çip pazarının 2029’a kadar 189 milyar dolara büyüyeceği öngörülse de, teknolojik farkın ve ABD kısıtlamalarının bu yolculuğu nasıl şekillendireceği belirsiz.
Özetle: Çin borsasında yeni bir “AI çip hikâyesi” fiyatlanıyor; MetaX ve benzeri hisseler ralli yaparken, bu dalganın uzun ömürlü bir büyüme mi yoksa klasik bir teknoloji balonu mu olduğu sorusu şimdilik açıkta duruyor.
